Lezing Paul Borghaerts 5 oktober a.s. volgeboekt
Update 14 september: de lezing van Paul is helaas volgeboekt! Aanmelden voor de resverelijst is nog mogelijk, zie het aanmeldformulier, rechtsbovenaan deze pagina.
Op donderdagavond 5 oktober 2017 houdt Paul Borghaerts in het partycentrum Noflik in het dorpshart van Easterein een voordracht over zijn dendrochronologisch onderzoek naar de ‘greidepleats’. Het betreft het veeteeltbedrijf in het kleigebied van de Fryske Greidhoeke. Op deze avond worden de resultaten gepresenteerd van zijn onderzoek in circa 130 historische boerderijen. De problemen en valkuilen bij dendrochronologische dateringen worden aangegeven. Aan de hand van foto’s en illustraties wordt honderden jaren boerderijbouw op het Friese platteland zichtbaar gemaakt.
De lezing wordt georganiseerd in samenwerking met de Boerderijenstichting Fryslân en is bedoeld voor zowel de eigenaren van (onderzochte) boerderijen, als personen die geïnteresseerd zijn in boerderijen en voor wie geïnteresseerd is in dendrochronologisch onderzoek in het algemeen.
Resultaten voor eigenaren bekend gemaakt
Borghaerts zal een terugkoppeling geven aan de eigenaren van een 130-tal boerderijen waar hij boorstalen heeft afgenomen. Deze avond worden door hem de uitkomsten van de boringen bekend gemaakt. Alle deelnemende eigenaren worden door de boerderijenstichting aangeschreven met het verzoek zich voor deze avond op te geven.
De eigenaren die hun komst hebben aangemeld, krijgen vooraf aan de lezing individueel een A4 met foto van hun pand uitgereikt, met daarop vermeld de meetwaarden van de stalen en een (voorlopige) conclusie omtrent de ouderdom van het gebouw. Zo kan de privacy van de eigenaren gewaarborgd worden.
Aangehecht aan het A4 krijgt elke eigenaar een bijlage met daarin een algemene uitleg omtrent diverse vaktermen, zoals: wat is spint, effect van de laatste jaarringen voor de datering, wat is een wan.
==================================================
Programma
19.30: Inloop koffie/thee + (uitdelen uitwerking uitkomsten boringen aan eigenaren)
20.00: Opening door Piet Vellinga, voorzitter boerderijenstichting Fryslân
20.05: Deel 1: Dateren onderzochte boerderijen en valkuilen bij het onderzoek
20.45 Pauze
21.00: Deel 2: Ontwikkeling bouwtypes vanaf 1498
21.45: Mogelijkheid tot stellen van vragen
22.00: Sluiting en mogelijkheid voor een drankje
Gedurende de hele avond: kleine tentoonstelling, ingericht door de heer Borghaerts
Afbeelding: Boorstaal van hout uit midden Zweden, Dalarna, 1861, van de boerderij van Leijenaar in Itens.
==================================================
Aanmelden
Aanmelden voor de avond is noodzakelijk. Aanmelden kan via: http://www.boerderijenstichtingfryslan.nl/aanmelden-lezing-5-oktober/
==================================================
Inhoud van de avond
De avond wordt als volgt ingedeeld. Vanaf 19.30 uur inloop bij Noflik en eigenaren kunnen bij de bestuurstafel van de boerderijenstichting hun uitkomst opvragen.
Om 20.00 uur zal de voorzitter van de boerderijenstichting de avond openen. Hierna volgt het eerste deel van de lezing.
Deel 1: bepalen ouderdom boerderij
In zijn eerste deel van de lezing zal Borghaerts uitgebreid stil staan bij de manier waarop hij het onderzoek heeft uitgevoerd en de problemen waar je bij dendrochronologisch onderzoek mee te maken krijgt. Hoe kun je nu zien hoe oud het gebouw is? Er worden verschillende boorstalen genomen, een doorsnede van de boerderij gemaakt en de boorsituaties worden systematisch vastgelegd en waar nodig aanvullend archiefonderzoek gedaan.
Dateren is niet slechts een kwestie van boren, maar ook van materiaal verzamelen en vergelijken. Pas bij voldoende gegevens kan betrouwbaar gedateerd worden. Er wordt uitleg gegeven over hoe het dateren in zijn werk gaat en hoe de lijsten ‘gelezen’ moeten worden.
Met name hout afkomstig uit het achterland bij Narva in Estland (in het grensgebied met Rusland) valt lastig te dateren, omdat over dat enorme achterland in Rusland nog onvoldoende databestanden beschikbaar zijn waaraan de boringen getoetst kunnen worden. Door het bepalen van de herkomst van het hout kunnen inmiddels uiterst nauwkeurig de handelsstromen vanaf 1500 voor Fryslân in beeld gebracht worden.
Deel 2: ontwikkeling bouwtypes vanaf 1500
Na de pauze wordt ingegaan op de betekenis van het onderzoek. Hier worden de bouwtypes door de eeuwen heen behandeld. Paul Borghaerts neemt zijn toehoorders mee op zijn reis door de tijd.
Eerst komen de jongste gebouwen met fabrieks-bintwerken aan bod. Daarna wordt verder terug gegaan in de tijd en wordt de ontwikkeling van de Friese schuur en woonhuis door de eeuwen heen geschetst. Herkomst van het hout, vlotmerken, timmermerken, hergebruik van bouwmaterialen, dakhellingen, alles komt aan bod. De oudste houtstalen die in een woning gevonden zijn gaan terug tot 1434.
Volgens Borghaerts bestaat er een verband tussen de herkomst van het hout en de bouwtypes van de schuur. Hij zal dit met voorbeelden staven. Hierin zijn de uitkomsten van zijn onderzoek uniek! Deze relatie werd tot nu toe door andere onderzoekers nog niet gelegd. Met de kennis omtrent deze verbanden kunnen boerderijen sneller gedateerd worden.
Er zal volop ruimte zijn voor het stellen van vragen.
Kortom: het belooft een boeiende avond te worden. Naast de eigenaren van de onderzochte boerderijen worden ook onze donateurs en andere belangstellenden van harte uitgenodigd. Bij deze gelegenheid worden nadrukkelijk boerderijenonderzoekers uit de rest van Nederland uitgenodigd.
U kunt de datum 5 oktober, vanaf 19.30 uur bij Partycentrum Noflik in Easterein alvast noteren in uw agenda. U kunt zich aanmelden op de site: http://www.boerderijenstichtingfryslan.nl/aanmelden-lezing-5-oktober/
Aanmelden is echt nodig in verband met de beschikbare ruimte in de zaal.
Neem ook een kijkje op de website van de heer Borghaerts: www.boerderijenonderzoek.nl
Voor partycentrum Noflik, Sibadawei 2 in Easterein, zie: www.noflikeasterein.nl
Afbeelding: Boerderij ten noord-oosten van Grou, Leeglân 3, van de familie de Vries, met grenen stijlen van rond 1625.
==================================================
Paul Borghaerts de nieuwe Uilkema van Fryslân
Honderd jaar geleden, in 1916, verscheen het toen baanbrekende boek ‘Het Friesche boerenhuis. Onderzoek naar het ontstaan van het tegenwoordige boerenhuis in Friesland’ van de hand van Klaas Uilkema. Hij was in die tijd de baanbrekende pionier op het gebied van het onderzoek naar hoe de traditionele Friese boerderij zich in de loop der eeuwen heeft ontwikkeld. Hij had geen universitaire opleiding en was niet verbonden aan een universitair instituut. Toch wordt Uilkema in wetenschappelijke kring uitermate gewaardeerd omtrent de grote waarde die hij heeft gehad voor het boerderijenonderzoek.
Paul Borghaerts uit Easterein staat eveneens buiten de universitaire wereld, haar instituten en fondsen. Door zijn indrukwekkende nauwgezette wijze van materiaal verzamelen, documenteren en vastleggen dwingt hij respect af. Uit deze lezing zal blijken hoe hij een nieuwe deur naar het boerderijenonderzoek heeft geopend. Vandaar dat hij wel in één adem met Uilkema genoemd wordt.
Kennis kapconstructies
Op een mooie junidag in 2000 kochten Paul en Chantal Borghaerts uit Amsterdam in Easterein een uit 1785 stammende kop-hals-rompboerderij op een huisterp in het natuurgebied Skrok van Natuurmonumenten. Hier begint zijn nieuwsgierigheid omtrent de Fryske ‘pleats’ en het landschap.
Vanuit zijn achtergrond als projectontwikkelaar in het opkopen en verbouwen van historische panden rond Amsterdam heeft hij specifieke kennis omtrent bouw, renoveren en restaureren.
Zijn kennis omtrent kapconstructies deed hij als zeventienjarige voor het eerst op in Frankrijk. Zijn ‘leermeester’ Helm Jiskoot nam hem mee naar de zolder van Chateau de Lanquais, waar hij uitleg kreeg over de verschillende soorten kapconstructies en de ingenieuze wijze waarop die in elkaar steken. Ze gingen naar de dorpspleinen in de omgeving, voor het ‘onderzoeken’ van de historische open kappen. Hier begon zijn interesse voor historische gebintconstructies. Deze specifieke kennis blijkt bij onderzoek zeer waardevol te zijn.
Gepubliceerd: maandag 28 augustus 2017