Fryslâns eerste Amerikaanse boerderij | Boerderijenstichting Fryslân

Samenvatting

In 2023 is het honderd jaar geleden dat in 1923 in Scharsterbrug de eerste Amerikaanse boerderij in Fryslân en daarmee ook in Nederland is gebouwd. Deze, wat betreft uiterlijk en inrichting opmerkelijke boerderij, maakt nog steeds deel uit van een functionerend boerenbedrijf.

Dit bijzondere jubileum was voor eigenaar Sido van der Werf aanleiding om een Open Dag te willen houden om geïnteresseerd publiek in de gelegenheid te stellen deze opmerkelijke boerderij eens te komen bekijken. Ook wij vonden dat een mooi idee en boden hem aan om behulpzaam te zijn bij de organisatie. Bovendien wilden we wel informatie verzorgen over de bouw van deze boerderij en over dit boerderijtype die daarna op meer plaatsen in onze provincie is gebouwd. Als vertegenwoordigers van de Boerderijenstichting Fryslân zouden wij zorgen voor bouwtekeningen, achtergrondinformatie en de tijdens de bouw gemaakte historische foto’s om die op de Open Dag tentoon te stellen.

De pleats vanuit het zuidwesten gezien.

Om de publiciteit rond de Open Dag handig te verzorgen stelden we voor de Open Dag te organiseren op de jaarlijkse Open Monumentendag in Nederland, dit jaar op zaterdag 9 september. Hoewel deze bijzondere boerderij geen officiële monumentenstatus heeft, vond de werkgroep die in de gemeente De Fryske Marren de Open Monumentendag organiseert, deze honderdjarige belangwekkend genoeg om de Amerikaan in Scharsterbrug in het programma op te nemen.
Op de zonnige zaterdag 9 september jongstleden wapperden uitnodigende vlaggen op Scharren 38 in Scharsterbrug. De eerste bezoekers kwamen al voor tien uur het erf op. Van der Werf had met zijn helpers van alles goed voorbereid. Alles was opgeruimd en schoon gemaakt, parkeerruimte gereserveerd op een stuk weiland naast de boerderij, een toiletwagen gehuurd, familie en kennissen ingeschakeld om alles in goede banen te leiden en koffie, thee en fris aan te bieden voor wie daar behoefte aan had.

In de zijvleugel van de stal hield Jacob van der Vaart vijf keer een korte lezing met introductie door Hans de Haan.

Daarnaast hadden wij in een van de twee zijvleugels van de schuur een expositie gemaakt met tekeningen en foto’s om het bouwen en de veranderingen in de loop van een eeuw te laten zien. Jacob hield vijf keer op de dag een korte inleiding met powerpoint beelden over deze boerderij en de andere modellen die na 1923 ook op andere plaatsen in Fryslân zijn gebouwd. Bovendien had de Friese vereniging voor historische landbouw AFRON (Agrarische Fryslân Oud en Nieuw) in het achterste gedeelte van de veestal technische onderdelen van werktuigen uitgestald over hooitakelen en drinkbakjes, speciaal van stalinrichter L.S. Brouwers. Drie bestuursleden van de AFRON zorgden daarbij voor uitleg over het tentoongestelde en over hun vereniging.
Boer Sido van der Werf en Hans de Haan verzorgden in de veestal en op de grote hooizolder uitleg over het speciale van deze boerderij. Daarbij werden aan beiden natuurlijk ook de nodige vragen gesteld. In de stal zijn nog enkele oorspronkelijke Amerikaanse materialen uit 1923 aanwezig zoals o.a. een Louden beugel voor het vastzetten van de koeien en de Louden staanders die de ijzeren (zolder)balken ondersteunen.

Een van de informatiepanelen op de Open Dag in de Amerikaanse boerderij te Scharsterbrug.

Een vraag bij zo’n Open Dag is altijd:‘Hoeveel zullen er gaan komen op zo’n dag’. Aan het einde van de middag kon worden vastgesteld dat er 206 bezoekers zijn geweest. Een bijzonder resultaat! Dit is mede te danken aan Omrop Fryslân. Zij wilden aandacht geven aan de Open Monumentendag in Fryslân en hadden daarvoor de Amerikaanse boerderij in Scharsterbrug uitgekozen.
Omrop Fryslân bleef anderhalf uur lang om opnamen en interviews te maken voor de rechtstreekse radio uitzending en voor het Friese nieuws dat dezelfde avond op TV Fryslân werd uitgezonden. Op de vraag van de verslaggeefster waarom deze boerderij geen monument is, antwoordde Jacob dat hij hoopte dat juist deze boerderij die status wel verdient. Hij sprak de wens uit dat op zijn minst de gemeente De Fryske Marren deze bijzondere Friese Amerikaan als gemeentelijk monument zou moeten waarderen, vanwege haar architectuur en vanwege het feit dat dit de eerste van dit type is dat op haar grondgebied honderd jaar geleden in Nederland is gebouwd. Het is echt een beeldbepalende en monumentale boerderij.

Openingsbeeld: Uitleg aan de bezoekers in de honderd jaar oude veestal te Scharsterbrug.